De waarde van het woord

Literatuur in de 19e eeuw was geen vrijblijvend vermaak. De schrijvers wilden de maatschappij verbeteren door aandacht voor sociale problemen, maar ook door aansluiting te zoeken bij internationale kunstbewegingen. Literatuur kreeg een unieke positie als middelaar tussen ideaal en werkelijkheid. De schrijver werd daardoor een bijzondere persoonlijkheid. Rond 1880 keren nieuwe jonge schrijvers zich tegen deze generatie en literatuur wordt weer iets voor een kleine groep geestverwanten die de hoge symbolen kunnen begrijpen. Marita Mathijsen, kenner bij uitstek van de hele 19e eeuw, vertelt op een inspirerende manier over de veranderingen in die tijd. Daarbij legt zij dwarsverbanden tussen schilderkunst en letterkunde, tussen boekproductie en onderwijs, tussen politiek en literatuur.

Inhoudsopgave
CD1 Vroege romantiek 1800-1830
H1. De term Romantiek en de internationale context
H2. Vroege Hollandse romantiek
H3. Willem Bilderdijk en zijn invloed

CD 2 Hoe functioneert de literatuur?
H4. Functieopvattingen van literatuur
H5. Nationalisme
H6. Historisme: het verleden in de literatuur

CD 3 Jong Holland 1830-1840
H7. De gouden jaren
H8. De Gids en het ontstaan van de literaire kritiek
H9. De Zwarte Tijd en de kritiek op de romantiek

CD 4 Het realisme 1840-1860
H10. Het vroege realisme en de Camera Obscura
H11. De grote veranderingen
H12. Humor en kritiek: Piet Paaltjens en De Schoolmeester

CD 5 1860-1885: Literaire veranderingen in aantocht
H13. Wegbereiders: J.J. Cremer, Multatuli, Conrad Busken Huet
H14. Naturalisme
H15. De aanloop naar de Tachtigers

CD 6 1885-1900: De Nieuwe Gids, haar ondergang en nieuwe wendingen
H16. De Nieuwe Gids en de toppen van Tachtig
H17. Willem Kloos en de ondergang van De Nieuwe Gids
H18. Het symbolisme en de gemeenschapskunst

Over de spreker:
Marita Mathijsen is hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam met als specialisme de literatuur van de negentiende eeuw in Nederland. Haar boek met gefingeerde interviews met negentiende-eeuwse auteurs (De geest van de dichter) werd bekroond met de Multatuliprijs 1991. Voor haar werkzaamheden ontving zij de Prins Bernhard Fonds Prijs voor de Geesteswetenschappen. In 2002 verscheen haar boek De gemaskerde eeuw over de mentaliteit van de negentiende eeuw. In 2004 kwam De Nederlandse literatuur in de Romantiek uit. Ze is tevens columniste bij NRC Handelsblad.