Twee opvattingen van vrijheid

Het werk van de in Rusland geboren, maar reeds op jonge leeftijd naar Engeland geëmigreerde politiek filosoof Isaiah Berlin (1909) vormt een van de krachtigste verwoordingen van het westerse pluralisme. Tegenover de wijdverbreide overtuiging dat er op elke vraag slechts een juist antwoord bestaat, een overtuiging die volgens Berlin voornamelijk heft geleid tot inertie, intolerantie en wreedheden, stelt hij dat er vele, elk op zich nastrevenswaardige, maar confligerende waarden zijn die tegen elkaar moeten worden afgewogen. Berlins befaamde, oorspronkelijk in 1958 als oratie uitgesproken opstel twee opvattingen van vrijheid biedt een toegankelijke inleiding tot zijn denken. Hij werkt hierin het nu klassiek geworden onderscheid tussen een 'negatieve opvatting van vrijheid, waarbij de vraag centraal staat of iemand ongehinderd door anderen kan doen of zijn wat in zijn of haar vermogen ligt en een positieve opvatting die het zelfstandig richting geven aan het eigen leven als uitgangspunt neemt. Zijn scherpzinnige analyse van het vrijheidsbegrip beïnvloedt tot op de dag van vandaag ons sociaal politieke denken.