Mina Kruseman

Mina Kruseman, soms ook vermeld als Krüseman, werd in 1839 geboren als oudste van vier dochters van generaal Hendrik Georg Kruseman (1801-1880) en Jennij Dorotheé Hermine Cornelie Cantzlaar (1810-1859). Zij groeide op in Nederlands-Indië (het huidige Indonesië). In 1854, ze was toen 15 jaar, werd haar vader gepensioneerd als generaal-majoor der infanterie in het Oost-Indische leger en keerde het gezin terug naar Nederland. Na een kort verblijf in Den Haag vestigde het gezin zich in Ginneken, maar al in 1859, na de dood van de moeder, verhuisden ze naar Brussel. Mina Kruseman liet zich inschrijven op het Conservatorium om zang en pianolessen te volgen. In 1865 is ze enige tijd verloofd geweest met een zekere De Vigne van wie ze "belachelijk veel hield", zoals ze in een van haar brieven schreef. De vader van haar verloofde wilde echter geen toestemming geven en dat betekende het einde van hun relatie.

Zangeres

Als zangeres had Mina Kruseman weinig succes. In Nederland probeerde ze in 1869 als zangeres aangenomen te worden. Ze werd echter zowel in Amsterdam en Rotterdam als in Den Haag, Utrecht en Arnhem afgewezen. Na in 1870 in Parijs haar zangopleiding te hebben voortgezet verbleef Mina Kruseman van juni 1871 - juni 1872 in Amerika. Als artiestennaam koos ze Stella Oristorio di Frama. Ook hier kreeg ze echter geen kans en haar plannen mislukten volkomen. In 1872 keerde ze terug naar Brussel.

Begin 1874 maakte ze een reis naar Italië en in 1877 vertrok ze naar Nederlands-Indië, waar ze in 1881 ging samenwonen met de schrijver, fotograaf en musicus F.J. Hoffman. Omdat deze in de twintig was en Mina Kruseman in de veertig gaf dit een groot schandaal, zodat ze in 1883 samen Indië verlieten en zich in Napels vestigden. Daar werden twee dochters geboren, die allebei op jonge leeftijd stierven. Het paar vestigde zich vervolgens in Boulogne-sur-Seine, een voorstad van Parijs (het huidige Boulogne-Billancourt). Ze leefden van Hoffmans verdiensten als fotograaf en vioolleraar en later, nadat hij zijn werk als fotograaf verloren had, van de muzieklessen en een lijfrente van Mina Kruseman. Hoffman stierf in 1918. Haar gezondheid ging achteruit, ze was slecht ter been en kwam na 1920 haar huis bijna niet meer uit. In 1922 overleed ze op 82-jarige leeftijd.

Ze is in Nederland voor haar rol als feministe geëerd door een groot aantal gemeenten die een straat naar haar genoemd hebben (onder andere Arnhem, Coevorden, Delft, Enschede, Hoorn, Leiden, Spijkenisse, Tiel, Tilburg, Venlo, Venray, Waalwijk, Zaanstad), een laan (Deventer, Vlissingen), een singel (Veenendaal), een weg (Tilburg) of een erf (Dordrecht).

Mina Kruseman schreef haar eerste roman, Een huwelijk in Indië, toen ze in Amerika was. Het werd in 1873 na veel onenigheid met uitgeverij Nijhoff uiteindelijk door deze uitgegeven. Het boek was een aanklacht tegen het huwelijk waar de vrouw een ondergeschikte positie ten opzichte van de man aannam. Om reclame voor haar boek te maken, was ze een voorleestournee begonnen met het hoofdstuk "Uit het leven van een dokter". Kruseman maakte zelf een toneelbewerking van Een huwelijk in Indië onder de titel De echtscheiding. Dit toneelstuk werd zes keer opgevoerd met Kruseman in de hoofdrol.

De recensenten – allemaal mannen – in de kranten waren niet erg enthousiast, maar de zalen zaten toch vol. Mina trok veel publiek met haar optredens. Dat gaf haar een sterke onderhandelingspositie bij toneelproducenten. Zo kon ze een voor haar zeer gunstig contract afsluiten voor Vorstenschool met de directeuren van de Nieuwe Rotterdamssche Schouwburg-Vereeniging: voor haar 125 gulden per opvoering, 50 gulden voor haar leerling Elise Baart, en 25 gulden voor de auteur van het stuk Eduard Douwes Dekker.

In 1875 speelde Mina Kruseman de hoofdrol in het toneelstuk Vorstenschool van Multatuli. De uitvoeringen met Mina in de hoofdrol waren een groot succes, maar ze had ruzie gekregen met de auteur. Ze werd echter al gauw ontslagen. Ze had zich ook ten doel gesteld niet zo geëxalteerd te spelen als in die tijd gebruikelijk was, dat was echter veel te hoog gegrepen. De opvoeringen zonder haar brachten heel wat minder op.

In de herfst van hetzelfde jaar speelde ze samen met twee van haar leerlingen haar stuk Een blik in de kunstenaarswereld.

Voordat ze naar Nederlands-Indië vertrok publiceerde Kruseman in 1877 Mijn leven, een verzameling brieven van en aan haar uit de periode mei 1858 - maart 1877. Het boek veroorzaakte opschudding. Het boek was dan ook een afrekening met Douwes Dekker, en verder een afsluiting van haar tijd in Nederland. Het boek kwam uit op het moment, dat ze naar Indië vertrok.

In 1880, tijdens haar verblijf in Indië,speelde ze met haar leerlingen haar toneelstuk Cendrillon.

Bron: Wikipedia