Feiten en gedachten

Privé-domein nr. 90.
Alexander Herzen was voor de negentiende eeuw wat de Russische dissident na de Revolutie van 1917-en speciaal na de dood van Stalin in 1953-in de twintigste eeuw zou worden: een advocaat van de menselijke waardigheid zoals die verankerd ligt in het recht op eigen normen, eigen denken, eigen doen; enerzijds aanklager van iedere vorm van onderdrukking en vernedering van het individu door de gemeenschap, staat of regeering, anderzijds voorvechter van het democratisch recht van de mens op vrijheid en persoonlijke verantwoordelijkheid voor zijn keuzen.
Herzen leefde van 1812 tot 1870 en bracht een groot deel van zijn leven in ballingschap in West-Europa door. Als uitgever en publicist had hij een enorme invloed op de liberale en socialistische stromingen in Rusland. Ondanks zijn afschuw van despotisme en vooral van het tsaristische regime is Herzen er zijn leven lang van overtuigd geweest dat er grote gevaren dreigden van zijn eigen socialistische en revolutionaire bondgenoten. Zijn oneerbiedigheid en ironie, zijn ongeloof in definitieve oplossingen en zijn overtuiging dat mensen complex en breekbaar zijn en juist hun individualiteit van grote waarde is, bezorgden hem een grote afkeer van fanaten uit welk kamp dan ook. Deze eigenschappen zorgden er tevens voor dat zijn memoires behoren tot de meest directe em levendige van de negentiende eeuw.